मानापूर गावात टस्कर हत्तींच्या भ्रमणामुळे दहशत; तेंदूपत्ता तोडणी संकटात
गडचिरोली, ११ मे : गडचिरोली जिल्ह्यातील डेलनवाडी वनक्षेत्रातील मानापूर गावात बेडगाव मार्गे दाखल झालेल्या दोन रानटी टस्कर हत्तींच्या जोडीने काल मुक्त भ्रमण करत गावकऱ्यांमध्ये भीतीचे वातावरण निर्माण केले. या हत्तींनी गावात शांतपणे संचार केला असला, तरी त्यांच्या उपस्थितीमुळे स्थानिकांमध्ये चिंता पसरली आहे. आतापर्यंत या हत्तींमुळे कोणतेही नुकसान झाल्याची अधिकृत माहिती नाही, परंतु त्यांच्या संभाव्य धोक्यामुळे गावकरी सतर्क झाले आहेत.
हत्तींचा स्वभाव आणि सावधगिरी
फार्मर फॉर फॉरेस्ट या स्वयंसेवी संस्थेचे आशिष बवणथळे यांनी सांगितले की, टस्कर हत्ती रागीट आणि हल्लेखोर स्वभावाचे असतात. मानापूर गावात भ्रमण करणारी ही हत्तींची जोडी सध्या शांत दिसत असली, तरी त्यांच्याशी छेडछाड करणे, त्यांचा पाठलाग करणे किंवा जवळ जाणे धोकादायक ठरू शकते. त्यांनी नागरिकांना आवाहन केले आहे की, हत्तींपासून सुरक्षित अंतर राखणे आणि त्यांच्याशी संपर्क टाळणे आवश्यक आहे. बवणथळे यांनी नमूद केले की, या हत्तींच्या शांत वर्तनावरून ते ओडिसा किंवा तत्सम भागातून आले असण्याची शक्यता आहे, जिथे हत्ती आणि मानवांचा सहवास अधिक सामान्य आहे.
हत्तींच्या वर्तनामागील कारण
ओडिसा सारख्या भागात शेतकरी शेतीभोवती विद्युतप्रवाहयुक्त कुंपण लावून फसवणूक टाळतात आणि हत्तींसाठी अन्न-पाण्याची व्यवस्था करतात. यामुळे हत्तींना मानवांपासून धोका नसल्याचा समज निर्माण होतो, ज्यामुळे ते मानवी वस्त्यांमध्ये घाबरट न होता सहज वावरतात. मानापूर गावातील या हत्तींच्या जोडीचे शांत वर्तन त्यांच्या अशा परिसरातील उत्पत्तीचे संकेत देते. तरीही, त्यांच्यापासून सावध राहणे गरजेचे आहे, कारण टस्कर हत्तींचा स्वभाव अनिश्चित असतो.
सध्याची परिस्थिती आणि तेंदूपत्ता तोडणीवर परिणाम
सध्या ही हत्तींची जोडी मानापूर गावातून सोनसरी जंगल परिसरात गेल्याची माहिती आहे. गडचिरोली जिल्ह्यात सध्या तेंदूपत्ता तोडणीचा हंगाम जोरात सुरू आहे, आणि या काळात जंगली प्राणी आणि मानवी संघर्षाची शक्यता अधिक असते. या दोन हत्तींच्या आगमनाने तेंदूपत्ता तोडणी करणाऱ्या स्थानिकांसमोर मोठे संकट उभे राहिले आहे. जंगलात खोलवर जाणाऱ्या कामगारांना हत्तींचा सामना होण्याची भीती आहे, ज्यामुळे अनेकांनी काम थांबवले आहे. याचा परिणाम स्थानिकांच्या उपजीविकेवर होत आहे, कारण तेंदूपत्ता तोडणी हा या भागातील प्रमुख आर्थिक आधार आहे.
वन विभाग आणि स्थानिकांचे प्रयत्न
स्थानिक वन विभाग आणि फार्मर फॉर फॉरेस्टसारख्या संस्था या हत्तींच्या हालचालींवर बारकाईने लक्ष ठेवून आहेत. वन विभागाने गावकऱ्यांना हत्तींच्या मार्गात न येण्याचा आणि जंगलात एकट्याने न जाण्याचा सल्ला दिला आहे. तेंदूपत्ता तोडणी करणाऱ्या कामगारांना गटाने काम करण्याचा आणि सतर्क राहण्याचा सल्ला देण्यात आला आहे. हत्तींच्या संभाव्य हल्ल्यापासून बचावासाठी स्थानिकांना माहिती देण्यासाठी जागरूकता मोहीम राबवण्याचे नियोजनही सुरू आहे.
स्थानिकांची प्रतिक्रिया
मानापूर गावातील रहिवाशी या हत्तींच्या आगमनाने चिंतेत आहेत. गावातील एका रहिवाशाने सांगितले, “हत्ती गावात शांतपणे फिरत होते, पण त्यांचा आकार आणि शक्ती पाहून आम्हाला भीती वाटते. आम्ही लहान मुलांना आणि वृद्धांना घराबाहेर पडू देत नाही.” तेंदूपत्ता तोडणीवर अवलंबून असलेल्या काही कुटुंबांनी काम बंद करण्याचा निर्णय घेतला आहे, कारण त्यांना जंगलात हत्तींचा सामना होण्याची भीती आहे.
“मानापूर गावात दोन टस्कर हत्तींच्या आगमनाने स्थानिकांसमोर नवे आव्हान उभे केले आहे. तेंदूपत्ता तोडणीच्या हंगामात हत्तींच्या उपस्थितीमुळे मानव-प्राणी संघर्षाची शक्यता वाढली आहे. वन विभाग, स्वयंसेवी संस्था आणि स्थानिकांनी एकत्रितपणे सावधगिरी बाळगून या परिस्थितीवर मात करण्याची गरज आहे. नागरिकांनी हत्तींपासून सुरक्षित अंतर राखणे आणि वन विभागाच्या सूचनांचे पालन करणे हाच सध्याचा सर्वोत्तम पर्याय आहे.”
About The Author
