जागतिक आदिवासी दिवस केवळ ९ ऑगस्टलाच का साजरा केला जातो, जाणून घ्या रंजक इतिहास?
1 min read
एम. ए. नसीर हाश्मी, (वरिष्ठ पत्रकार तथा संस्थापक संपादक, गडचिरोली न्यूज़ नेटवर्क)
जगभरात दरवर्षी ९ ऑगस्ट रोजी आदिवासी दिन साजरा केला जातो. या दिवसामागे जगभर राहणाऱ्या समाजाच्या मुख्य प्रवाहापासून दुरावलेल्या आदिवासींचा सन्मान करण्यामागे एक खास कारण आहे.
केवळ भारतातच नाही तर जगातील सर्व देशांमध्ये आदिवासी समाजाचे लोक राहतात, ज्यांची जीवनशैली, भोजन, चालीरीती आणि सर्व काही सामान्य लोकांपेक्षा वेगळे आहे.समाजाच्या मुख्य प्रवाहापासून तुटल्यामुळे आदिवासी समाज आजही मागासलेला आहे. यामुळेच भारतासह अनेक देशांमध्ये त्यांच्या उन्नतीसाठी, त्यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि त्यांच्या हक्कांकडे लक्ष वेधण्यासाठी आज 9 ऑगस्ट रोजी जागतिक आदिवासी दिवस साजरा केला जातो. आपणास सांगूया की संयुक्त राष्ट्र महासभेने पहिल्यांदा 1994 हे आदिवासी लोकांचे आंतरराष्ट्रीय वर्ष म्हणून घोषित केले होते.
जाणून घ्या त्याच्याशी संबंधित रंजक इतिहास
आदिवासी समाजातील लोकांच्या भाषा, संस्कृती, सण, चालीरीती, कपडे इतर समाजातील लोकांपेक्षा वेगळे आहेत. यामुळेच हे लोक समाजाच्या मुख्य प्रवाहात सामील होऊ शकलेले नाहीत.अहवालानुसार, त्यांची संख्या अजूनही वेळोवेळी कमी होत आहे. आजही आदिवासी समाजातील लोकांना आपले अस्तित्व, संस्कृती आणि सन्मान वाचवण्यासाठी संघर्ष करावा लागतो. याचे एक मुख्य कारण म्हणजे हे लोक निसर्गाच्या जवळ राहणे आणि जंगलात राहणे पसंत करतात, त्यामुळे ते मुख्य प्रवाहापासून दूर राहतात. आज जंगले कमी होत आहेत त्यामुळे त्यांची संख्याही कमी होत आहे.
आजही आदिवासी समाजातील लोकांचा मुख्य आहार हा झाडे-वनस्पतींशी संबंधित आहे, त्यांचे धार्मिक सण-उत्सवही निसर्गाशी संबंधित आहेत. जगभरात सुमारे 500 दशलक्ष स्थानिक लोक राहतात आणि 7,000 भाषा, 5,000 संस्कृती बोलतात आणि जगातील 22 टक्के भूभाग व्यापतात. त्यामुळे पर्यावरणाचे रक्षण होते. 2016 मध्ये 2680 आदिवासी भाषा नामशेष होण्याच्या मार्गावर होत्या. म्हणूनच या भाषा आणि या समाजातील लोकांना समजण्यासाठी आणि समजून घेण्यासाठी संयुक्त राष्ट्रांनी 2019 मध्ये जागतिक आदिवासी दिवस साजरा करण्याची घोषणा केली.
अमेरिकन कोलंबस दिन साजरा करायचा
कोलंबस दिवस अमेरिकेत दरवर्षी 12 ऑक्टोबर रोजी साजरा केला जातो आणि तिथल्या स्थानिक लोकांचा असा विश्वास होता की कोलंबस वसाहतवादी राजवटीचे प्रतिनिधित्व करतो ज्यामुळे सामूहिक नरसंहार झाला.यानंतर कोलंबस दिनाऐवजी आदिवासी दिन साजरा करण्याची मागणी करण्यात आली.यासाठी 1977 मध्ये जिनिव्हा येथे आंतरराष्ट्रीय परिषद आयोजित करण्यात आली होती आणि या परिषदेत कोलंबस दिनाऐवजी आदिवासी दिन साजरा करण्याची मागणी करण्यात आली होती.
भारतात आदिवासी समाज मोठ्या प्रमाणात आहे
मध्य प्रदेश, झारखंड, छत्तीसगड, बिहार इत्यादी भारतातील अनेक राज्यांमध्ये आदिवासी समाजाचे लोक मोठ्या संख्येने राहतात. मध्य प्रदेशबद्दल बोलायचे झाले तर, येथे 46 आदिवासी जमाती राहतात, ज्यामध्ये एमपीच्या एकूण लोकसंख्येपैकी 21 टक्के लोक आदिवासी समाजाचे आहेत. त्याच वेळी, झारखंडच्या एकूण लोकसंख्येपैकी सुमारे 28 टक्के आदिवासी समुदायाचे लोक आहेत.
फक्त मध्य प्रदेशात गोंड, भील आणि ओरॉन, कोरकू, सहारिया आणि बैगा जमातींचे लोक मोठ्या संख्येने राहतात. आम्ही तुम्हाला सांगतो की गोंड हा आशियातील सर्वात मोठा आदिवासी समूह आहे, ज्यांची संख्या 30 लाखांपेक्षा जास्त आहे.मध्य प्रदेश व्यतिरिक्त गोंड जमातीचे लोक महाराष्ट्र, बिहार, छत्तीसगड, तेलंगणा, आंध्र प्रदेश आणि उत्तर प्रदेशमध्ये राहतात.तर संथाल, बंजारा, बिहोर, चेरो, गोंड, हो, खोंड, लोहरा, माई पहारिया, मुंडा, ओराव इत्यादी आदिवासी समाजाचे लोक भारतातील विविध राज्यात राहतात.
About The Author
