गडचिरोलीत अवकाळी पावसाचा कहर: धान पिकाचे नुकसान, शेतकरी संकटात
गडचिरोली, २३ मे : गडचिरोली जिल्ह्यात मागील दोन दिवसांपासून अवकाळी पावसाने थैमान घातले असून, शेतकऱ्यांच्या हातात आलेल्या उन्हाळी धान पिकाचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे. बुधवारी (२१ मे) जोरदार पावसाने जिल्ह्याला झोडपून काढले, तर गुरुवारी (२२ मे) दिवसभर पावसाची रिपरिप सुरू होती. पावसाळ्यातसुद्धा जेवढा पाऊस पडत नाही, तेवढा पाऊस या दोन दिवसांत झाल्याने शेतकऱ्यांवर संकट कोसळले आहे. या अवकाळी पावसामुळे तुळशी, विसोरा, कोकडी आणि परिसरातील रब्बी हंगामातील धान पिकाला सर्वाधिक फटका बसला आहे.
धान पिकाचे नुकसान, शेतकरी चिंताग्रस्त
जिल्ह्यातील अनेक शेतकऱ्यांनी सिंचन सुविधांचा लाभ घेत रब्बी हंगामात उन्हाळी धानाची लागवड केली होती. सध्या धान पिकाची मळणी सुरू असून, अनेक ठिकाणी धान कापणीयोग्य झाले आहे. मात्र, अवकाळी पावसाने शेतकऱ्यांचे स्वप्न उद्ध्वस्त केले आहे. मळणी झालेल्या धानाला वाळवण्यासाठी आवश्यक असलेला वेळ मिळाला नसल्याने धान खराब होण्याचा धोका वाढला आहे. प्रचंड वादळ आणि जोरदार पावसामुळे धान पीक आडवे पडले असून, शेतातील बांध्यांमध्ये पाणी साचल्याने धानाच्या कडपा आणि थानाचे पुंजने पाण्याखाली गेले आहेत. यामुळे धान सडण्याची भीती शेतकऱ्यांना सतावत आहे.
तुळशी, विसोरा आणि कोकडी परिसरात धानाचा निसवा १०० टक्के झाला असून, पीक कापणीच्या टप्प्यावर आहे. मात्र, २१ मे रोजी झालेल्या अवकाळी पावसाने उभ्या पिकाला मोठा फटका बसला. धान झोपल्याने आणि पाण्याखाली आल्याने शेतकऱ्यांचे आर्थिक नुकसान झाले आहे. “आम्ही मेहनत करून पीक तयार केले, पण अवकाळी पावसाने सगळे उद्ध्वस्त झाले. आता धान सडण्याच्या मार्गावर आहे,” अशी खंत तुळशी येथील शेतकरी रमेश गावंडे यांनी व्यक्त केली.
शेतकऱ्यांची मागणी: तातडीने नुकसानभरपाई
या संकटामुळे शेतकऱ्यांनी प्रशासनाकडे तातडीने नुकसानीचे पंचनामे करून खरीप हंगामापूर्वी आर्थिक मदत देण्याची मागणी केली आहे. “पाऊस आणि वादळामुळे आमचे पीक पाण्याखाली गेले आहे. सरकारने तातडीने पंचनामे करून नुकसानभरपाई द्यावी, अन्यथा खरीप हंगामासाठी लागवडीसाठी पैसे कुठून आणायचे?” असा सवाल कोकडी येथील शेतकरी संजय मेश्राम यांनी उपस्थित केला. शेतकऱ्यांचे म्हणणे आहे की, धान पिकाच्या नुकसानीमुळे त्यांच्यावर कर्जाचा बोजा वाढण्याची शक्यता आहे.
प्रशासनाची भूमिका
जिल्हा प्रशासनाने नुकसानीचे पंचनामे सुरू करण्याचे संकेत दिले असले, तरी शेतकऱ्यांना तातडीने मदत मिळण्याची गरज आहे. जिल्ह्यातील तहसील कार्यालयांना नुकसानग्रस्त भागांचा आढावा घेण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत. मात्र, पावसाचा जोर कमी झाल्याशिवाय पंचनाम्यांना गती मिळणे कठीण आहे. “आम्ही शेतकऱ्यांच्या नुकसानीची माहिती गोळा करत आहोत. लवकरच पंचनामे पूर्ण करून अहवाल शासनाकडे पाठवला जाईल,” असे एका तहसील अधिकाऱ्याने सांगितले.
शेतीवर अवलंबून असलेल्या अर्थव्यवस्थेला धक्का
गडचिरोलीसारख्या ग्रामीण भागात शेती हा अर्थव्यवस्थेचा कणा आहे. अवकाळी पावसामुळे धान पिकाचे झालेले नुकसान स्थानिक अर्थव्यवस्थेवर परिणाम करणारे ठरू शकते. शेतकऱ्यांना आर्थिक आधार देण्यासाठी तातडीने पावले उचलण्याची गरज आहे. याशिवाय, हवामान बदलामुळे अवकाळी पावसाच्या घटना वाढत असल्याने शेतकऱ्यांना विमा संरक्षण आणि हवामान आधारित सल्ला देण्याची आवश्यकता निर्माण झाली आहे.
शेतकऱ्यांनी पिकाच्या नुकसानीची माहिती स्थानिक कृषी विभाग आणि तहसील कार्यालयात नोंदवण्याचे आवाहन प्रशासनाने केले आहे. तसेच, पिक विमा योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना तातडीने अर्ज करण्यास सांगण्यात आले आहे. दरम्यान, शेतकरी संघटनांनीही सरकारवर दबाव वाढवला असून, नुकसानभरपाईसाठी आंदोलनाचा इशारा दिला आहे.
“अवकाळी पावसाने गडचिरोलीच्या शेतकऱ्यांचे कंबरडे मोडले असताना, आता प्रशासन आणि सरकार किती तातडीने पावले उचलते, यावर शेतकऱ्यांचे भविष्य अवलंबून आहे. हवामानाच्या लहरीपणामुळे शेती व्यवसायातील अनिश्चितता वाढत असताना, शेतकऱ्यांना आधार देण्यासाठी ठोस उपाययोजनांची गरज आहे.”
About The Author
