गडचिरोलीत हत्तींचा धुमाकूळ : काँग्रेसचा शासनाला अल्टिमेटम, ‘बंदोबस्त करा नाहीतर जनआंदोलन
“मुख्यमंत्र्यांनी तातडीने लक्ष घालावे, शेतकऱ्यांना नुकसानभरपाई वाढवावी – महेंद्र ब्राह्मणवाडे , काँग्रेस कमिटीचे अध्यक्ष”
गडचिरोली, ११ एप्रिल : गडचिरोली जिल्ह्यात मागील काही वर्षां पासून रानटी हत्तींचा धुमाकूळ वाढतच आहे. या हत्तींमुळे शेतकऱ्यांचे शेतीचे प्रचंड नुकसान होत असून, सर्वसामान्य नागरिकांचे जनजीवन विस्कळीत झाले आहे. या गंभीर समस्येकडे शासनाचे लक्ष वेधण्यासाठी गडचिरोली जिल्हा काँग्रेस कमिटीने वारंवार आंदोलने, मोर्चे आणि पत्रव्यवहार केले असूनही ठोस उपाययोजनांचा अभाव आहे. यामुळे संतप्त झालेले काँग्रेस कमिटीचे अध्यक्ष महेंद्र ब्राह्मणवाडे यांनी रानटी हत्तींचा तातडीने बंदोबस्त न केल्यास हजारो शेतकऱ्यांना घेऊन जन आंदोलन उभारण्याचा थेट इशारा शासनाला दिला आहे.
हत्तींचा धुमाकूळ आणि शेतकऱ्यांचे हाल
गडचिरोली जिल्ह्यातील जंगल परिसरातून बाहेर पडणारे रानटी हत्ती शेतात घुसून धान, मका, तूर यांसारख्या पिकांची नासधूस करत आहेत. ऐन हंगामात पिके उद्ध्वस्त होत असल्याने शेतकऱ्यांचे आर्थिक नुकसान होत आहे. याशिवाय, हत्तींच्या हल्ल्यात अनेकदा जीवितहानी आणि मालमत्तेचे नुकसान झाल्याच्या घटना घडल्या आहेत. “हत्तींमुळे शेतकरी हवालदिल झाले आहेत. रात्री शेतात जाण्याची भीती वाटते, आणि दिवसाही पिकांचे रक्षण करणे अशक्य झाले आहे,” असे अनेक शेतकऱ्यांनी सांगितले.
काँग्रेसचे सातत्यपूर्ण प्रयत्न
गडचिरोली जिल्हा काँग्रेस कमिटीने या प्रश्नावर गेल्या अनेक वर्षांपासून शासनाकडे पाठपुरावा केला आहे. वन्य प्राण्यांच्या बंदोबस्तासाठी पत्रव्यवहार, निदर्शने, मोर्चे आणि आंदोलने यांसारख्या मार्गांचा अवलंब करण्यात आला. यापूर्वी वन मंत्र्यांच्या घरा समोर घंटानाद आंदोलन करण्यात आले होते. तसेच, गडचिरोली ते नागपूर असा पायी मोर्चा काढून तत्कालीन मुख्यमंत्री आणि गडचिरोलीचे पालकमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्याकडे रानटी हत्ती आणि इतर वन्यप्राण्यांचा बंदोबस्त करण्याची मागणी करण्यात आली होती. त्यावेळी फडणवीस यांनी उपाययोजना करण्याचे आश्वासन दिले होते. मात्र, प्रत्यक्षात ठोस कारवाई झालेली नाही, अशी खंत काँग्रेस नेते महेंद्र ब्राह्मणवाडे यांनी व्यक्त केली.
मुख्यमंत्र्यांचे निर्देश आणि वास्तव
काँग्रेसच्या दबावामुळे दोन वर्षांनंतर मुख्यमंत्री फडणवीस यांनी जंगली वाघांच्या बंदोबस्तासाठी अहवाल सादर करण्याचे निर्देशदिले. मात्र, गडचिरोली जिल्ह्यात रानटी हत्तींच्या समस्येने नागरिकांचे जगणे असह्य केले असतानाही या बाबत कोणतेही ठोस निर्देश किंवा कारवाई झालेली नाही. “मुख्यमंत्री आणि पालकमंत्री म्हणून देवेंद्र फडणवीस यांनी स्वतः या समस्येकडे लक्ष देणे अपेक्षित आहे. पण हत्तींच्या बंदोबस्तासाठी अद्याप कोणतीही योजना आखली गेलेली नाही,” अशी टीका ब्राह्मणवाडे यांनी केली.
नुकसानभरपाईची मागणी
हत्तींमुळे शेतकऱ्यांचे होणारे नुकसान पाहता, सध्याची नुकसान भरपाई अत्यंत तुटपुंजी असल्याचे काँग्रेसने म्हटले आहे. धान पिकाच्या नुकसानीसाठी एकरी किमान १ लाख रुपये आणि मका पिकासाठी एकरी २ लाख रुपये सरसकट नुकसान भरपाई देण्याची मागणी काँग्रेसने केली आहे. “शेतकऱ्यांचे कष्ट आणि गुंतवणूक पाण्यात जाते. त्यांना योग्य मोबदला मिळायलाच हवा. सध्याची भरपाई म्हणजे शेतकऱ्यांची थट्टा आहे,” असे ब्राह्मणवाडे यांनी ठणकावून सांगितले.
जनआंदोलनाचा इशारा
रानटी हत्तींचा बंदोबस्त करण्यासाठी तातडीने उपाययोजना न झाल्यास गडचिरोली जिल्हा काँग्रेस कमिटी हजारो शेतकऱ्यांना सोबत घेऊन मोठे जनआंदोलन उभारेल, असा इशारा महेंद्र ब्राह्मणवाडे यांनी दिला आहे. “आम्ही शांततेने मागण्या केल्या, आंदोलने केली, पण शासन झोपेचे सोंग घेते आहे. आता आम्हाला रस्त्यावर उतरावे लागेल,” असे त्यांनी स्पष्ट केले. शेतकऱ्यांमध्येही या प्रश्नावर प्रचंड असंतोष आहे, आणि त्यांचा संयम आता संपत चालला आहे.
काय हव्यात उपाययोजना?
या समस्येवर मात करण्यासाठी तज्ज्ञांनी काही उपाय सुचवले आहेत. या मध्ये शेतांना संरक्षक कुंपण लावणे, हत्तींना जंगलात परत पाठवण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर, विशेष हत्ती नियंत्रण पथकांची स्थापना, आणि शेतकऱ्यांना नुकसान भरपाईसाठी त्वरित निधी उपलब्ध करणे यांचा समावेश आहे. तसेच, जंगल आणि मानवी वस्ती यांच्या मध्ये बफर झोन तयार करणे आणि हत्तींच्या हालचालींवर लक्ष ठेवण्यासाठी ड्रोन सारख्या साधनांचा वापर प्रभावी ठरू शकतो.
शासनाची भूमिका काय?
गडचिरोली जिल्ह्यातील रानटी हत्तींच्या समस्येवर शासन काय भूमिका घेणार, याकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे. मुख्यमंत्री फडणवीस यांनी यापूर्वी दिलेल्या आश्वासनांची पूर्तता कधी होणार, हा प्रश्न अनुत्तरित आहे. जर शासनाने तातडीने पावले उचलली नाहीत, तर गडचिरोलीत मोठ्या प्रमाणावर जनआंदोलन होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
शेतकऱ्यांचा आवाज
“आम्ही रोज मेहनत करतो, पण हत्ती सगळं उद्ध्वस्त करतात. शासनाने आम्हाला मदत करावी, नाहीतर आम्ही रस्त्यावर उतरू,” अशी भावना स्थानिक शेतकरी व्यक्त करत आहेत. रानटी हत्तींच्या समस्येने गडचिरोलीच्या जनतेचा संयम आता संपत चालला आहे. आता शासन काय पावले उचलते, यावर या प्रश्नाचे भवितव्य अवलंबून आहे.
About The Author
