सेबी प्रमुख-अदानी यांच्यावर आरोप करणारे हिंडेनबर्ग काय आहे, त्यांच्या दाव्यांवरून वाद का?

“एम. ए. नसीर हाशमी, मुख्य संपादक” , गडचिरोली न्यूज़ नेटवर्क:

हिंडनबर्ग रिसर्च ही आर्थिक संशोधन कंपनी आहे, जी 2017 मध्ये स्थापन झाली. हे कॉर्पोरेट जगतातील क्रियाकलाप उघड करण्यासाठी ओळखले जाते. मात्र, खुद्द अमेरिकन शॉर्ट सेलर हिंडेनबर्गच्या विश्वासार्हतेवरही प्रश्न उपस्थित झाले आहेत. यूएस मध्ये अनेक मोठ्या शॉर्ट सेलिंग गुंतवणूक आणि संशोधन संस्थांची चौकशी सुरू करण्यात आली.

अमेरिकन फर्म हिंडेनबर्ग रिसर्चच्या अहवालावरून देशात पुन्हा एकदा खळबळ उडाली आहे. एका यूएस शॉर्ट सेलरने रेग्युलेटर सिक्युरिटीज अँड एक्स्चेंज बोर्ड ऑफ इंडिया (सेबी) च्या प्रमुख माधबी पुरी बुच आणि त्यांचे पती धवल बुच यांच्यावर अदानी समूहाच्या शेअर्सला चालना देण्यासाठी वापरल्या गेलेल्या ऑफशोर फंडांमध्ये गुंतवणूक केल्याचा आरोप केला आहे. मात्र, बुच दाम्पत्याने हे आरोप फेटाळून लावले असून नियमानुसार गुंतवणुकीची सर्व माहिती उघड करण्यात आल्याचे सांगितले आहे.

हिंडेनबर्गच्या अहवालानंतर विरोधकांनी सेबी प्रमुखांच्या राजीनाम्याची मागणी सुरू केली आहे. त्याचवेळी सेबी प्रमुख आणि अदानी समूहाने याप्रकरणी आपली भूमिका मांडली आहे. याशिवाय भाजपने हिंडेनबर्ग अहवालावरही प्रश्न उपस्थित केले आहेत.माजी कायदा मंत्री रविशंकर प्रसाद यांनी आरोप केला आहे की, काँग्रेस, विरोधी आघाडीचे लोक आणि त्यांना प्रोत्साहन देणारे टूल किटचे लोक भारताला आर्थिकदृष्ट्या अस्थिर करण्याचा कट रचत आहेत.

अशा स्थितीत प्रश्न पडतो की हा हिंडेनबर्ग आहे का? सेबी प्रमुख आणि अदानी समूहाबाबत हिंडेनबर्गने कोणता अहवाल जारी केला आहे? यावर सेबी प्रमुख आणि अदानी समूहाचे काय म्हणणे आहे? डिंडेनबर्ग ग्रुपने यापूर्वी कोणत्या कंपन्यांवर असे अहवाल जारी केले आहेत? हिंडेनबर्ग ग्रुपच्या विश्वासार्हतेवर का प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले जात आहे?

हिंडेनबर्ग संशोधन म्हणजे काय?

हिंडनबर्ग रिसर्च ही एक आर्थिक संशोधन कंपनी आहे जी इक्विटी, क्रेडिट आणि डेरिव्हेटिव्ह मार्केटमधील डेटाचे विश्लेषण करते. त्याची स्थापना नाथन अँडरसन यांनी 2017 मध्ये केली होती. हिंडेनबर्ग संशोधन हेज फंड व्यवसाय देखील करते. हे कॉर्पोरेट जगतातील क्रियाकलाप उघड करण्यासाठी ओळखले जाते. कंपनीचे नाव 1937 मध्ये झालेल्या हिंडेनबर्ग आपत्तीवर आधारित आहे, जेव्हा एका जर्मन प्रवासी विमानाला आग लागली आणि 35 लोकांचा मृत्यू झाला.

कंपनीच्या दाव्यानुसार, कंपनी शेअर बाजारात पैशांचा चुकीचा गैरवापर झाला आहे का हे शोधण्याचा प्रयत्न करत आहे. खात्यातील गैरव्यवस्थापनामुळे कंपनी स्वतःला मोठी दाखवत नाही का? स्वत:च्या फायद्यासाठी शेअर बाजारात इतर कंपन्यांच्या शेअर्सवर चुकीच्या पद्धतीने सट्टा लावून कंपनीचे नुकसान होत आहे का?

हिंडेनबर्गच्या ताज्या अहवालात काय आहे?

10 ऑगस्ट रोजी, हिंडेनबर्गने SEBI प्रमुख माधबी पुरी बुच आणि त्यांचे पती धवल बुच आणि अदानी समूह यांच्यावर 46 पानांचा अहवाल प्रसिद्ध केला. SEBI चेअरपर्सन बुच आणि त्यांचे पती धबल बुच यांनी बर्म्युडा आणि मॉरिशसमध्ये अघोषित ऑफशोर फंडांमध्ये अघोषित गुंतवणूक केल्याचा दावा या अहवालात करण्यात आला आहे. फर्मने म्हटले आहे की हे तेच फंड आहेत ज्यांचा वापर विनोद अदानी यांनी निधीचा गैरवापर करण्यासाठी आणि समूह कंपन्यांच्या शेअरच्या किमती वाढवण्यासाठी केला होता. विनोद अदानी हे अदानी समूहाचे अध्यक्ष गौतम अदानी यांचे मोठे बंधू आहेत.

बुच दाम्पत्याने मॉरिशसमधील त्याच ऑफशोर कंपनीत गुंतवणूक केल्याचा दावा या अहवालात करण्यात आला आहे, ज्याद्वारे अदानी समूहाच्या कंपन्यांमध्ये भारतातील गुंतवणूक करून अदानी यांना फायदा झाला होता. हा व्यवसाय करण्याचा चुकीचा मार्ग मानला जात असल्याचे संघटनेने म्हटले आहे.

अमेरिकन कंपनीने पुढे सांगितले की, सेबीला अदानी प्रकरणाशी संबंधित निधीची चौकशी करण्याचे काम सोपविण्यात आले होते, ज्यामध्ये बुच यांनीही गुंतवणूक केली होती. आमच्या अहवालात ही संपूर्ण माहिती समोर आली आहे. सेबी प्रमुख आणि अदानी समूह यांचे हितसंबंध गुंफलेले असल्याचे स्पष्ट झाले आहे. हा हितसंबंधांचा मोठा संघर्ष आहे.

बुच दाम्पत्याने आरोपांबाबत काय म्हटले आहे?

बुच दाम्पत्याने हिंडेनबर्ग रिसर्चचे आरोप निराधार असल्याचे म्हटले आहे. बुच दाम्पत्याने 11 ऑगस्ट रोजी जारी केलेल्या निवेदनात म्हटले आहे की हिंडेनबर्ग संशोधनाच्या या आरोपांमध्ये कोणतेही तथ्य नाही. ते म्हणाले की, आपले जीवन आणि आर्थिक परिस्थिती हे खुले पुस्तक आहे. प्राधिकरणाने कोणत्याही कागदपत्राची मागणी केल्यास आम्ही ते पूर्ण करू. ते पुढे म्हणाले की, ज्या व्यक्तीवर सेबीने कारवाई केली आणि कारणे दाखवा नोटीस पाठवली ती व्यक्ती त्याला उत्तर देताना खोटे आरोप करत आहे, हे अत्यंत दुर्दैवी आहे.

2017 मध्ये SEBI चे पूर्णवेळ सदस्य म्हणून त्यांची नियुक्ती होण्यापूर्वी आणि मार्च 2022 मध्ये अध्यक्ष म्हणून त्यांची पदोन्नती होण्यापूर्वी ही गुंतवणूक 2015 मध्ये करण्यात आल्याचे बुच म्हणाले. या गुंतवणुका ‘सिंगापूरमध्ये वास्तव्यास असताना खाजगी नागरिक म्हणून माझ्या खाजगी क्षमतेने’ केल्या होत्या. सेबीमध्ये त्यांची नियुक्ती झाल्यानंतर हे फंड ‘डॉर्मंट’ झाले.

याशिवाय बाजार नियामक सेबीनेही आरोपांना उत्तर दिले आहे. सेबीने अदानी समूहावरील सर्व आरोपांची चौकशी केल्याचे म्हटले आहे. हितसंबंधांच्या संभाव्य संघर्षाशी संबंधित प्रकरणांपासून अध्यक्षांनी स्वतःला दूर केले होते.

अदानी समूहाने अहवालावर कशी प्रतिक्रिया दिली?

या अहवालावर अदानी समूहाने 11 ऑगस्टला निवेदनही जारी केले. हिंडेनबर्गने केलेले नवीन आरोप दुर्भावनापूर्ण, खोडकर आणि दिशाभूल करण्याचा हेतू असल्याचे त्यांचे म्हणणे आहे. अदानी समूहाने पुढे सांगितले की, ‘आम्ही अदानी समूहावर केलेले आरोप पूर्णपणे फेटाळून लावतो. हे आरोप खोट्या दाव्यांची पुनरावृत्ती आहेत, ज्यांची सखोल चौकशी करण्यात आली आणि ते निराधार असल्याचे आढळले. हे आरोप सर्वोच्च न्यायालयाने या वर्षी जानेवारीतच फेटाळले आहेत.

कोणत्या अहवालामुळे हिंडनबर्ग पूर्वी बातम्यांमध्ये होते?

बुच दाम्पत्य आणि अदानी समूह हे पहिले नाहीत ज्यावर अमेरिकन फर्मने अहवाल जारी केला आहे. याआधीही अमेरिका, कॅनडा आणि चीनच्या अनेक कंपन्यांवर वेगवेगळे अहवाल प्रकाशित केले होते, त्यानंतर बराच वाद झाला होता. बहुतांश कंपन्या अमेरिकेतील होत्या, ज्यांच्यावर वेगवेगळे आरोप करण्यात आले होते.

हिंडनबर्गचा सर्वाधिक चर्चेचा अहवाल निकोला या अमेरिकन ऑटो क्षेत्रातील बड्या कंपनीबद्दल होता. या अहवालानंतर निकोलाचे शेअर्स 80 टक्क्यांनी घसरले. निकोलाबाबत प्रसिद्ध करण्यात आलेल्या अहवालात व्हिसलब्लोअर्स आणि माजी कर्मचाऱ्यांच्या मदतीने कथित फसवणूक उघडकीस आली आहे. निकोलाचे संस्थापक आणि कार्यकारी अध्यक्ष ट्रेव्हर मिल्टन यांनी तात्काळ कंपनीचा राजीनामा दिला. अहवालानंतर कंपनी चौकशीत आली.

या कंपन्यांबद्दल खुलासे केले गेले आहेत:

हिंडेनबर्ग ग्रुपच्या विश्वासार्हतेवर का प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले जात आहे?

हिंडेनबर्गच्या स्वतःच्या विश्वासार्हतेबद्दलही प्रश्न उपस्थित केले गेले आहेत. फोर्ब्स मासिकानुसार, यूएस न्याय विभागाने डझनभर मोठ्या शॉर्ट-सेलिंग गुंतवणूक आणि संशोधन संस्थांची चौकशी सुरू केली होती. त्यात मेल्विन कॅपिटल आणि संस्थापक गॅबे प्लॉटकिन, संशोधक नेट अँडरसन आणि हिंडेनबर्ग रिसर्च सोफॉस कॅपिटल मॅनेजमेंट आणि जिम कॅरुथर्स यांचाही समावेश आहे. विभागाने 2021 च्या अखेरीस सुमारे 30 शॉर्ट-सेलिंग फर्म तसेच त्यांच्याशी संबंधित तीन डझन व्यक्तींची माहिती गोळा केली होती. वॉल स्ट्रीट जर्नलच्या अहवालानुसार, फेडरल अभियोजकांनी अकाली नुकसानकारक संशोधन अहवाल सामायिक करून आणि बेकायदेशीर व्यापाराच्या डावपेचांमध्ये गुंतवून स्टॉकच्या किमती कमी करण्याचा कट रचला आहे का याची चौकशी सुरू केली आहे.

About The Author

Gadchiroli News

See author's posts